Momenteel telt ons land bijna 500.000 langdurig zieken. Daarvan zou naar schatting 10 procent terug aan het werk willen, alleen weten ze vaak niet hoe. Met het ‘Terug naar Werk’(TNW)-plan wil de overheid zoveel mogelijk werkwillende zieken opnieuw aan de slag krijgen. Bedrijven met teveel langdurig zieken krijgen een boete. Het pakket van ambitieuze maatregelen gaat in op 1 januari 2023.
Vandaag wordt een medewerker die door gezondheidsproblemen niet kan werken in de eerste maand doorbetaald door de werkgever en na die maand valt hij terug op maximaal 60% van zijn laatste verdiende loon, betaald vanuit de ziekteverzekering. In ons land zijn er momenteel bijna 500.000 langdurig zieken, dat zijn medewerkers die langer dan één jaar arbeidsongeschikt zijn. Onnodig te zeggen dat dit handenvol geld kost én ook een chronisch maatschappelijk probleem vormt.
Kostenplaatje
Volgens recente cijfers van het RIZIV steeg tussen 2016 en 2020 het aantal langdurige arbeidsongeschikten ten gevolge van burn-out en depressie met 38,72%: +41,50% voor depressie, +32,53% voor burn-out. In 2019 gaven we meer dan 1,5 miljard euro uit aan uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door depressie of burn-out.
SD Worx berekende dat het ziekteverzuim in België naar schatting jaarlijks 1100 euro kost per voltijdse medewerker. Dit is berekend op het totaal aantal medewerker in het bedrijf, niet per verzuimer. Voor een organisatie met 100 medewerker betekent dit dus een kost van 110.000 euro. En dan spreken we niet eens over de omvangrijke indirecte kosten, zoals productiviteitsverlies, vervangingskost, de extra workload voor de collega’s etc.
Het goede nieuws is dat uit internationaal onderzoek blijkt dat ongeveer 10 procent van mensen die langdurig ziek zijn, wel weer aan het werk kan én wil. Specifiek voor deze groep moet Terug naar Werk de drempel naar de herintrede op de arbeidsmarkt wegwerken. Vanaf begin volgend jaar wordt het project concreet uitgerold maar dit jaar nog worden 40 Terug naar Werk-coördinatoren aangesteld, als medewerkers van de ziekenfondsen. Het jaar daarop moeten het er 60 worden. In jaar één moeten zo 18.000 langdurig zieken weer aan het werk gaan, later moeten er dat 24.000 per jaar worden.
Boete voor werkgevers
De TNW-maatregelen werken als een tweesnijdend zwaard. Eerst en vooral wordt er zwaar ingezet op de responsabilisering van de werkgevers. Ondernemingen – met gemiddeld 50 werknemers – met een bovenmatige instroom van langdurige arbeidsongeschiktheid (invaliditeit) van hun medewerkers (jonger dan 55 jaar en minstens 3 jaar in dienst bij die onderneming), zullen een specifieke werkgeversbijdrage van 0,625% op het totaal van de kwartaallonen (dus 2,5% op jaarbasis) moeten bijdragen.
Op basis van de eerste simulaties zouden er vandaag zo’n 190 ondernemingen een kwartaalbijdrage van globaal 1,275 miljoen euro verschuldigd zijn. De eerste verwittigingen zullen verstuurd worden uiterlijk in september of oktober 2022 (meteen na de publicatie van de reglementaire teksten). Terwijl hun eerste bijdrage wordt berekend in het tweede kwartaal van 2023.
Daarnaast zet TNW ook in op de begeleiding van arbeidsongeschikten. Studies tonen aan dat het belangrijk is bij ziekte zo snel mogelijk te starten met het ‘werken aan werk’ omdat dit de kans op een vlotte en duurzame herintrede op de arbeidsmarkt aanzienlijk verhoogt. Daarom staat het begeleidingstraject centraal in TNW-plan. Concreet ontvangt iemand die 10 weken arbeidsongeschikt is een vragenlijst. Bedoeling is dat de zieke -binnen de twee weken- een inschatting maakt van de ernst en duur van zijn/haar/hun situatie en mogelijkheden tot werkhervatting. Tijdens contactmomenten met de adviserende arts van de mutualiteit en de ‘Terug naar Werk’-coördinator wordt dan bekeken welke concrete ondersteuning nodig is voor een aangepaste tewerkstelling.
Er wordt ook een extra stok achter deur voorzien: als de zieke niet ingaat op deze uitnodigingen en dus geen gegronde reden aangeeft, wordt er 2,5% op de uitkering ingehouden. De persoon in kwestie houdt de touwtjes zelf in handen: vanaf het moment dat er wel een antwoord komt, stopt de inhouding.
Maatschappelijke win
Naast het kostenplaatje dat gepaard gaat met langdurige ziekte is er voor de medewerker zelf natuurlijk een belangrijk voordeel te putten uit terug aan de slag gaan. Onderzoek toont aan dat een ‘goede’ job, op maat van de mogelijkheden en wensen van de medewerker, een positief effect heeft op de mentale gezondheid van de medewerker. Mensen die werken, en die zich gewaardeerd voelen omdat ze hun steentje kunnen bijdragen, dragen bij tot het welzijn van alle burgers. De maatschappelijke win is groot.
Ook bedrijven beseffen steeds meer dat het cruciaal is om het werk zo te organiseren dat hun medewerkers niet langdurig uitvallen. Voor hr-managers, leidinggevenden en ondernemers wordt het welzijn van medewerkers een topprioriteit voor de komende jaren. Zo blijkt uit onderzoek van SD Worx in 14 Europese landen, waaronder België. De reden is voor de hand liggend: gelukkige en gezonde medewerkers zijn meer gemotiveerd en … vallen minder snel uit.
